Geschreven door Muhammed Ali Kilic
Een reflectie op mijn speech aan de Universiteit Utrecht tijdens de retorica wedstrijd op 2025-06-18. Deze tekst is een combinatie van citaten uit die speech, reflecties erop, en bepaalde stukken uit de speech zijn licht herwerkt voor deze tekst.
Ik herinner me nog hoe ik als kind naar de sterren keek. Hoe een liedje me stil kreeg, alsof de wereld even ophield. En hoe ik thuiskwam van school, een tekenfilm opzette, en eindeloos lang verdween in verschillende werelden. Mijn leven was vol verwondering.
Zo begon mijn speech aan de Universiteit Utrecht tijdens een retorica wedstrijd. Deze woorden waren overigens niet alleen bedoeld om retorisch krachtig over te komen, maar reflecteren nog altijd een diep verlangen om opnieuw die verwondering te voelen: Naarmate ik ouder word—en ik ben nog maar 25—lijkt die magie langzamerhand uit mijn leven te verdwijnen. In plaats daarvan lijken mijn zorgen, verplichtingen en verwachtingen zich alleen maar op te stapelen. Een gewicht dat steeds meer op mijn
schouders drukt. Af en toe keert die oude verwondering even terug, maar ze vervliegt voordat ik haar goed kan vasthouden.
Dit verlangen om opnieuw die verwondering te ervaren in mijn leven staat overigens in schril contrast met de beloftes en dromen van vooruitgang die aan ons verkocht worden in deze tijd. We zijn welvarender dan ooit, en er is ongekende vooruitgang op alle vlakken. Maar toch ervaar ik, en wellicht jij, steeds meer vervreemding en mentale klachten. De statistieken liegen er niet om: miljoenen Nederlanders slikken antidepressiva, jongeren zoeken massaal psychologische hulp, en 60% zegt zonder betekenis en zingeving te leven.
Wat ik in het volgende stuk van de speech zei was geen sluitend antwoord op al deze vragen en problemen, maar wel een pleidooi om ruimte te maken voor manieren die ons wellicht opnieuw verwondering en verbondenheid kunnen laten voelen: Juist in deze tijd waarin er meer depressies zijn dan ooit. Waarin er meer zelfmoord is dan ooit. En waarin we allemaal steeds minder betekenis en richting ervaren in ons leven. Juist in deze tijd wordt spiritualiteit en mystiek weggewuifd. Maar juist in deze tijd is het belangrijker dan ooit dat we dit terugbrengen en herwaarderen. Maar jullie denken misschien: spiritualiteit, mystiek? Nee, als ik praat over spiritualiteit en mystiek, heb ik het niet over ‘zweverig gedoe’ of ‘bijgeloof’. Nee, ik pleit er niet voor dat jullie aan tarotkaarten of chakra’s beginnen.
Nee. Wat ik bedoel is iets anders. Want voor mij is spiritualiteit het zoeken naar een directe, innerlijke ervaring van verbondenheid. Met het leven. Met een ander. Met iets groters dan jezelf. En dat voelt toch iedereen weleens?
Die momenten waarop je even stilvalt. Waarin verwondering je overneemt. En wanneer je ego lijkt te verdwijnen, en je een gevoel van eenheid ervaart met alles en
iedereen.
Maar we durven het bijna niet uit te spreken. Spiritualiteit, mystiek? Want ik weet dat het benoemen hiervan al weerstand kan oproepen. Het is dogmatisch, gaat tegen verlichtingsidealen in, het staat lijnrecht tegenover het Westen. Het is vooral vaag, misschien onwetenschappelijk? Het ontneemt mensen het vermogen om kritisch na te denken en plaatst de ratio op de tweede plaats. En die bezwaren begrijp ik allemaal. Echt. Want ik vind ook dat onderzoek, wetenschap, ratio en bewijs wezenlijke onderdelen
van onze samenleving zijn en moeten blijven. We moeten vooral het verstand laten zoals die is. Er niet aan tasten. Maar toch kan het verstand op sommige punten tekortschieten.
Kan de rede verklaren wat er in ons gebeurt wanneer een symfonie ons tot tranen brengt? Kan de logica de liefde uitleggen toen we onze partner voor het eerst zagen? En kan het verstand ons gevoel verklaren wanneer we voor het eerst ons pasgeboren
kindje in onze armen mogen houden? Spiritualiteit, mystiek? Voor mij is spiritualiteit en mystiek een manier om opnieuw en vaker die verwondering—uit mijn jeugd, en in vluchtige momenten—te ervaren en mee te maken. Daarnaast biedt het een uitleg en verklaring aan iets wat vaak niet in woorden uit te drukken is. En de golf aan emoties en euforie die ik ervoer tijdens het geven van deze speech was wellicht ook één en al verwondering. Voor mij was die avond niet in woorden uit te drukken. De verbondenheid en magie die ik voelde met iedereen die daar aanwezig was is onvergetelijk. En volgens mij ben ik niet de enige die de beste momenten uit zijn leven niet in woorden kan uitdrukken, of opnieuw verlangt om die te ervaren.
Met de laatste zin van mijn speech wil ik ook hier eindigen: Laten we opnieuw ruimte maken voor verwondering.
